پس از حمله بزرگ و سراسری آلمان به شوروی در 22 ژوئن 1941میلادی، نیروهای آلمان به سرعت در داخل خاک شوروی پیشروی کردند به طوری که در پایان ماه اول این نبرد، بیش از 280 هزار کیلومتر مربع از خاک شوروی به تصرف نیروهای نازی درآمد. در ماه‌های دوم و سوم جنگ، پیشروی آلمانی‌ها کندتر شد ولی در این دو ماه هم بیش از سی‌صد هزار کیلومتر مربع از خاک شوروی به دست آلمان افتاد. با این پیشروی‌ها، قوای آلمان در اوایل اکتبر 1941 میلادی، به مسکو رسیدند و عملیات فتح پایتخت شوروی را آغاز کردند. پیشروی نیروهای آلمانی در جبهه مسکو، استالین را به هراس افکند و روز پانزدهم اکتبر، پایتخت شوروی را به طور موقت به شهر کوی‌بیشِف در یک هزار کیلومتری شرق مسکو انتقال داد. استالین در عین حال، قسمت عمده نیروی خود را در این جبهه برای دفاع از مسکو متمرکز ساخت و سرانجام با فرا رسیدن زمستان، مسکو از خطر سقوط نجات یافت. با آغاز سرمای زمستان، عملیات تهاجمی نیروهای آلمان نیز متوقف گردید و حملات متقابل ارتش سرخ نیز شروع شد. از این پس نیروهای آلمان نه تنها موفق به پیشروی و یا حفظ مناطق اشغالی نشدند بلکه با ضربات پی در پی از طرف شوروی، پس از مدت کوتاهی، عقب‌نشینی کردند و اولین شکست بزرگ جنگ جهانی دوم برای آلمان به ثبت رسید.