امروز: ۱۴۰۳/۲/۶

اعطای امتیاز ایجاد راه آهن جلفا ـ تبریز به بانک استقراضی روس

  • تقویم : شمسی
  • تاریخ رویداد : 1291/11/17

به دست آوردن امتیاز معادنی که ضمیمه راه آهن محسوب می‌شد، از اعمال مشترک کشورهای غربی به ویژه انگلیس و نیز روسیه قبل از آغاز جنگ جهانی اول بود. کمپانی‌های روسی، تنها قصد کشیدن راه آهن را نداشتند بلکه می‌خواستند حق استخراج معادن را در کنار امتیاز راه آهن، به دست آورند. این خطوط راه آهن در زمان جنگ، سهم عمده‌ای در انتقال نیرو در درون کشور ایفا کردند و به نیازهای مردم توجهی نداشتند. بانك استقراضی روس که با کمک‌های دولت روسیه و بانک دولتی روس نفوذ فراوانی در میان بازرگانان و مالکان ایران یافته بود در آستانه جنگ بین المللی اول دایره فعالیت خویش را از اعطای وام در مقابل دریافت وثیقه فراتر نهاد و به فعالیت‌های گوناگونی چون به دست گرفتن راه‌های شوسه، راه آهن و استخراج معادن، روی آورد.

به دنبال این سیاست، در این روز، برابر با ششم فوریه 1913 م بانک استقراضی روس با دولت ایران قراردادی امضا کرد که به موجب این قرارداد، آن بانک، راه آهن جلفا به تبریز و خطّ فرعی آن را تا ارومیه ایجاد می‌کرد. مدت قرارداد 75 سال و بانک از پرداخت مالیات معاف بود. نیمی از درآمد به شرکتی تعلق می‌گرفت که بانک تشکیل می‌داد. در این میان حق استفاده از راه آهن و 5 درصد سود ویژه برای استخراج معادن ذغال و نفت به دولتِ ایران پرداخت می‌شد. معادن ذغال سنگ و نفت منطقه بهره برداری نماید. اعضای هیئت مدیران و تمام سهام داران راه آهن نیز روسی بودند.

پس از انعقاد قرارداد بین دولت ایران و روسیه، دولت انگلیس که همواره در کسب امتیازهای گوناگون از کشورهای ضعیف، با روسیه رقابت داشت از این امر نگران شد و این امتیاز را تبعیضی علیه خود عنوان کرد. دولت علاءالسلطنه نیز که ریاست کابینه وقت را بر عهده داشت، برای حفظ به اصطلاح تعادل بین دو دولت روس و انگلیس، سه روز بعد یعنی در روز بیستم بهمن آن سال حق احداث خط آهن از محمَّره خرمشهر به خرم آباد را به سندیکای انگلیس واگذار کرد و سود سرشار نصیب بیگانگان و ضرر بی پایان و ذلت نصیب مردم ایران نمود.

ساعت و تقویم روز ایران