بر اثر نفوذ بیش از حد غلامان تُرک در دربار سامانیان و دخالت آنان در تمام امور، حاکمیتِ این سلسله رو به انحطاط نهاد. پادشاهان سامانی در دوره‌ی اقتدار خود به آبادانی شهرهای قلمرو خود پرداختند. آن‌ها به ویژه به گسترش علم و ادب و تکریم عالمان، ادیبان و شعرا توجهی زیادی داشتند، به گونه‌ای که مراکز علمی متعددی در شهرهای مختلف آسیای مرکزی و خراسان در شمال شرقی ایران تأسیس کردند. سرانجام این سلسله پس از 128 سال حکومت بر خراسان، ماوراءالنهر و بخشی از مناطق مرکزی ایران، توسط ایلک خان که از غلامان ترک و صاحب نفوذ بود، منقرض گردید. همزمان با اضمحلال سامانیان، خاندان آل بویه و سلسله‌ای از ترکان به نام غزنویان در ایران قدرت یافتند.