امروز: ۱۴۰۳/۲/۸

درگذشت گاسپار مونژ ریاضی دان شهیر فرانسوی و مبتکر هندسه ترسیمی

  • تقویم : میلادی
  • تاریخ رویداد : 1818/7/28

گاسْپارْ مونْژْ ریاضی دان معروف فرانسوی در دهم مه سال 1746 میلادی در شهر کوچک به ون فرانسه به دنیا آمد. او پسر یک کاسب دوره‌گرد بود و خود نیز تا شانزده سالگی به کار اشتغال داشت. اما پس از مدتی به تحصیل روی آورد و از دانشگاه فارغ‌التحصیل شد. گاسپار در نوجوانی نقشه بزرگی از کشورش ساخته بود که مورد توجه دولت فرانسه قرار گرفت. از این رو، آن را در فرمانداری به دیوار نصب کردند و همین مسئله باعث فرستادن او به دانشگاه گردید. مونژ به مطالعه بعضی از شاخه‌های هندسه، جانی دوباره بخشید و کار وی نقطه شروع شکوفایی فوق‌العاده آن رشته در سده نوزدهم بود. پژوهش‌های دوران جوانی مونْژْ، بسیار متنوع اما نشان‌دهنده خصوصیاتی بودند که نشانه‌ای از استعداد کامل وی به شمار می‌رفتند: از جمله حس تند و تیز درک واقعیت هندسی، علاقه به مسائل عملی، توانایی عظیم تحلیل و توجه به جنبه‌های متعدد تحلیل هندسی. وی علاوه بر ریاضی، در علم شیمی نیز مهارت داشت و از راه تهیه باروت و مواد منفجره، کمک زیادی به انقلابیون فرانسه در جریان انقلاب آن کشور نمود.

مونْژْ هم‌چنین مدرسه پلی تکنیک پاریس را برای پرورش علمی و فنی جوانان تأسیس کرد و با مطالعات و کار علمی دقیق، موفق به ابداع هندسه ترسیمی گردید. هندسه ترسیمی روشی از ترسیم و حل کردن مسائل سه بُعدی است که به وسیله خطوط و نقاطی که در یک صفحه یعنی در یک سطح دو بعدی می‌باشد، کشیده می‌شود. کار عملی مونژ، ریاضیات، فیزیک، مکانیک و نظریه ماشین‌ها را در برمی‌گرفت. با این حال، دانسته‌های ما از جزئیاتِ خدمات مونژ به فیزیکْ بسیار ناچیز است؛ زیرا وی هرگز اثر عمده‌ای در این زمینه منتشر نساخت. خدمات اصلی مونژ بر نظریه گرما، صوت، برقِ ساکن و نورشناسی متمرکز بودند. وی علاوه بر آن، هم‌زمان با برخی دیگر از دانشمندان، با اسبابی ساده، موفق به ترکیب آب از هیدروژن و اکسیژن شد.

وی هم‌چنین از یاران و دوستان نزدیک ناپلئون بُناپارت بود و در برخی جنگ‌ها، او را همراهی می‌کرد. با تبعید ناپلئون، مونژ به عنوان مخترع هندسه ترسیمی و نیز مؤسس مدرسه پلی تکنیک، تمام عناوین خود را از دست داد و پس از اخراج از آکادمی فرانسه، تحت تعقیب دولت وقت قرار گرفت. وی در کنار تدریس و فعالیت‌های اجتماعی به تألیف نیز می‌پرداخت که کتاب کاربرد آنالیز ریاضی در هندسه از جمله آثار اوست. گاسپار مونژ سرانجام در 28 ژوئیه 1818 میلادی در 72 سالگی جان سپرد. در حالی که با اختراع هندسه ترسیمی که بدون آن، ساخت ماشین‌های مدرن و عمارات عظیم میسر نیست، میراث بزرگی از خود به جای گذاشت.

ساعت و تقویم روز ایران